Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Umut Mert Aksoy, sıcak hava koşullarının ruh sağlığı üzerindeki etkileri hakkında bilgi verdi.
İnsan psikolojisine sıcak havalardaki etkilerine dikkat çeken Prof. Dr. Aksoy, “Kentleri saran sıcak hava dalgaları, gece ile gündüzün birbirine karıştığı günlerde insan psikolojisinin kırılganlaştığını gözlemliyoruz. Artan sıcaklık, fiziksel rahatsızlıkların yanı sıra zihinsel dinginliği tehdit eden sorunlara da neden olabiliyor. Öfke patlamaları, tahammülsüzlük, huzursuzluk, dikkatsizlik, unutkanlık ve nedensiz kaygılar sadece kişisel sorunlar olarak değil, çevresel baskının ruhsal yansımaları olarak da ele alınmalıdır,” şeklinde konuştu.
“Fizyolojik Etkilere Dikkat Edilmeli”
Sıcak hava koşullarının fizyolojik etkilerine değinen Prof. Dr. Aksoy, “Vücut, sıcaklıktaki artışa karşı hayatta kalma tepkisiyle fizyolojik olarak alarm durumuna geçer. Damarlar genişler, kalp atışları hızlanır ve terleme artar. Ancak bu fizyolojik tepki, beyin fonksiyonlarını da etkiler. Sıcak havalarda kortizol ve adrenalin salınımı artar, uyku düzeni bozulur ve derin uykuya geçiş zorlaşır. Uyku eksikliği sadece yorgunluk ve enerji düşüklüğüne yol açmaz, aynı zamanda dikkat, bellek ve duygusal durumu da etkiler. Uyku bölünmesi ve uykusuzluk, irritabilite, karar verme zorluğu ve duygusal dalgalanmalara yol açabilir,” diye belirtti.
“Sosyal İlişkilerdeki Gerilim Artabilir”
Özellikle dikkat gerektiren mesleklerde yaz aylarında performansın düşebileceğini, iş kazalarının artabileceğini ve sosyal ilişkilerde gerilim yaşanabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Aksoy, “Kronik psikiyatrik hastalığı olan bireylerde hastaneye yatış oranlarında artış, şizofreni gibi ruhsal bozukluklarda semptomların artması ve bipolar bozuklukta manik atak sıklığında artış görülmektedir. Bu bulgular, bilimsel yayınlarla beraber hastane yatak doluluk oranları ve acil servislere yansıyan tablolarla da görülmektedir,” ifadelerine yer verdi.
“Uyku Düzenine Dikkat Edilmeli”
Aşırı sıcakların uyku düzenini olumsuz etkileyebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Aksoy, “Sıcak havalarda vücut gece boyunca yeterince soğuyamadığı için uyku başlama süresi uzar, uyku evreleri bozulur ve dinlendirici derin uykudan yoksun kalınabilir. Bu durum ertesi gün sinirlilik, kaygı, konsantrasyon eksikliği ve unutkanlık gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle akşam saatlerinde ekran kullanımını azaltmak, serinletici duşlar almak ve yatılan ortamı serin tutmak önemlidir. Uyku düzeni konusunda alınacak önlemler, sıcak dönemlerde daha da önemlidir. Oda sıcaklığını düşürmek için perde kapatmak, vantilatör kullanmak veya doğal kumaşlardan yapılmış çarşaflar tercih etmek gibi basit ama etkili adımlar atılabilir,” dedi.
“Günlük Sıvı Alımı Artırılmalı”
Beslenme ve sıvı alımının, zihinsel dayanıklılığı belirlemede önemli bir faktör olduğunu belirten Prof. Dr. Aksoy, “Yaz aylarında özellikle su tüketimi, fiziksel sağlığın yanı sıra zihinsel dengeyi de doğrudan etkiler. Su kaybı sadece halsizlik değil; karar verme zorlukları, dikkatin dağılması ve hatta kafa karışıklığı gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle günlük sıvı alımı 2.5-3 litre seviyesine çıkarılmalı, idrar renginin açık sarı olmasına dikkat edilmelidir. Aşırı yağlı ve baharatlı yiyecekler, vücudun ısısını artırabileceği için bu dönemde tüketilmemelidir. Hafif, kolay sindirilen ve su içeriği yüksek yiyecekler tercih edilmeli; tuz dengesi özellikle açık havada çalışanlar için önemlidir. Alkol ve kafein içeren içeceklerin tüketimi, kaygı ve huzursuzluk düzeyini artırarak risk oluşturabilir,” şeklinde konuştu.
“Kıyafet Seçimine Özen Gösterilmeli”
Giyim tercihinin, ruh sağlığını etkileyen çevresel faktörlerden biri olduğunu belirten Prof. Dr. Aksoy, “Vücut ısısını düzenlemek için açık renkli, teri emen, nefes alabilen doğal kumaşlardan yapılmış giysiler tercih edilmelidir. Sentetik ve koyu renkli kıyafetler, hem vücut sıcaklığını artırır hem de terleme sonucu bireyin rahatsız hissetmesine yol açabilir. Özellikle psikiyatrik hassasiyetleri olan bireylerde, bu tarz dışsal rahatsızlıkların içsel gerilime dönüştüğü gözlemlenmiştir,” ifadelerini kullandı.
“Psikolojik Destek İhtiyacı”
Yaz aylarında ruhsal destek arayan bireylerin nelere dikkat etmesi gerektiğini paylaşan Prof. Dr. Aksoy, şu önerilerde bulundu: “Psikolojik destek alma ihtiyacı, yaz aylarında hala ihmal edilen bir konudur. Oysa yaz mevsimi, birçok birey için yalnızlık, sosyal izolasyon ve fiziksel şikayetlerle birleşerek psikolojik zorluklar yaratabilir. Ruhsal destek, sadece kriz anlarında değil, bu tür mevsimsel riskli dönemlerde de önemlidir. Hastane poliklinikleri yanında, toplum ruh sağlığı merkezleri, mobil danışmanlık hizmetleri ve üniversitelere bağlı psikolojik danışmanlık birimlerinin destek vermeye dahil edilmesi gereklidir. Özellikle yaşlı bireyler, yalnız yaşayanlar, kronik ruhsal sorunları olanlar ve yoksunluk koşullarındaki bireyler için erken müdahale programları uygulanmalıdır. Psikiyatrik başvuruların arttığı sıcak dönemlerde, tedaviye yönelik talebin de önemli olduğu unutulmamalıdır. Bireyin ruhsal bütünlüğü sadece içsel faktörlerle değil, çevresel etkenlerle de şekillenmektedir. Yüksek sıcaklık, insanın ruhsal sınırlarını zorlayan fark edilmeyen bir uyarandır. Her türlü zorlantı, uygun bir karşılık bulunmazsa bir çöküşe neden olabilir. Bu nedenle yaz mevsimi sadece tatil değil; aynı zamanda ruhsal dengeyi koruma zamanı olarak görülmelidir,” şeklinde konuştu.
